Praca Niemcy Niemcy to niemal naturalny kierunek emigracji zarobkowej Polaków. Bliskie położenie, wspólna historia i podobna kultura ułatwiają decyzję o wyjeździe. Najważniejsze jest jednak to, że u naszych zachodnich sąsiadów całkiem łatwo znaleźć pracę, a jeśli jeszcze mamy konkretne kwalifikacje i znamy język – ten rynek pracy stoi przed nami otworem. Choć młodsze czytelniczki i młodsi czytelnicy mogą już tego nie pamiętać, jeszcze na początku 2011 roku podejmowanie pracy w Niemczech wymagało pewnego zachodu i było obwarowane licznymi ograniczeniami. Dziś – dzięki członkostwu Polski w Unii Europejskiej i po upływie 7-letniego okresu przejściowego – Polacy mogę pracować u naszych zachodnich sąsiadów dokładnie na takich samych zasadach, jak Niemcy. W praktyce oznacza to, że zgodnie z unijną zasadą swobodnego przepływu osób, każdy z nas ma prawo do wyboru miejsca zamieszkania oraz zatrudnienia. Zniknęły wszelkie pozwolenia na pracę oraz urzędowe formalności. O tym, czy będziemy pracować w Niemczech decydujemy tylko my i nasz pracodawca, jeśli takiego posiadamy. Zasada swobodnego przepływu osób nie dotyczy bowiem jedynie pracy pod czyimś kierownictwem, ale także zakładania działalności gospodarczej, gdzie także obowiązuje pełna swoboda. Mówiąc najkrócej, każda osoby posiadająca polskie obywatelstwo ma w Niemczech takie same prawa, jak osoba z niemieckim dowodem osobistym w kieszeni. Co więcej, w całej UE działa zasada zakazu dyskryminacji ze względu na narodowość, co między innymi oznacza, że możemy dochodzić ochrony swoich praw, także pracowniczych, jeśli np. niemiecki pracodawca zwolnił nas biorąc pod uwagę kryterium przynależności państwowej, a nie nasze umiejętności czy merytoryczne przygotowanie do pełnienia obowiązków. W XXI wieku bardzo wiele mówi się o automatyzacji pracy. Ludzi coraz częściej zastępują maszyny, a wiele czynności, które kiedyś wymagały ludzkich rąk, dziś można wykonać jednym kliknięciem. Zawodem przyszłości jest więc przede wszystkim programista, im bardziej wyspecjalizowany, tym lepiej. Czy w związku z tą zmianą nie ma już miejsca na zawody wymagające zaangażowania człowieka? Czy w każdej branży dążyć będziemy do wyeliminowania naszej obecności lub przynajmniej jej zminimalizowania? Na pewno nie na rynku usług opiekuńczych. Tutaj empatia i czas, który poświęcamy drugiej osobie, są wartościami samymi w sobie. W tym przypadku roboty nas nie zastąpią, nawet jeśli nauczymy je mechanicznego wykonywania poszczególnych czynności lub reagowania na każdą komendę, bez względu na to, jak wyrażoną. Jeśli więc w swój życiorys w kolejnych rubrykach wpisujesz: zawód – opiekunka osób starszych, Niemcy – miejsce pracy, możesz być pewna lub pewny, że zajęcia dla ciebie nie zabraknie jeszcze przez wiele lat. Dzieje się tak, ponieważ w Niemczech korzystanie z pomocy opiekunki osób starszych jest raczej koniecznością niż wyborem. Zaznaczmy jednak, że wynika to z kształtu obecnego społeczeństwa, a nie ze znieczulicy dorosłych dzieci niemieckich seniorów. Kiedyś rodziny były bowiem wielopokoleniowe, a kobiety rzadko pracowały. Z tego powodu w gronie bliższych lub dalszych krewnych można było znaleźć kogoś, kto pomoże w opiece nad osobą starszą czy niepełnosprawną. Co więcej, ludzkie życie było statystycznie krótsze, a więc i opieka mniej obciążająca, i po prostu rzadziej potrzebna. Dziś jest zupełnie inaczej. Zmiany społeczne, zmiany w zakresie długości życia i jego jakości oraz postęp w medycynie doprowadziły do kilku ważnych zjawisk, które łącznie spowodowały, że dziś opiekun osób starszych w Niemczech to także zawód, a nie jedynie rodzinne wsparcie. W tym kontekście zauważyć należy, że tak w Niemczech, jak i w pozostałych państwach wysokorozwiniętych, rodzi się znacząco mniej dzieci niż kiedyś. W mniej licznych rodzinach trudniej zaś znaleźć kogoś, kto miałby możliwość zaopiekowania się seniorem. Co więcej, dzieci przychodzą na świat później i tym sposobem, kiedy ich rodzice potrzebują wsparcia, one same mogą mieć niepełnoletnie potomstwo, także wymagające ich stałej obecności. Ponadto, w odróżnieniu od modeli rozpowszechnionych nie tak znów dawno temu, obecnie sposobem na życie jest mobilność i pełna samodzielność. Dorosłe dzieci zatem nie tylko mieszkają niezależnie od rodziców, ale niejednokrotnie na drugim końcu miasta, kraju lub globu. Społeczeństwa państw wysokorozwiniętych wciąż się starzeją, w czym niebagatelną rolę odgrywa coraz lepsza służba zdrowia, pozwalająca nam żyć coraz dłużej, niestety, nie zawsze w pełni sił. Im bowiem jesteśmy starsi, tym większe prawdopodobieństwo zachorowania i niesamodzielności. Ponadto, na przestrzeni lat zmianom uległ też rynek pracy. Kiedyś pracowali głównie mężczyźni, a kobiety pozostawały w domach. Dziś większość kobiet także realizuje się zawodowo – bo chce lub musi. Wszystkie te zjawiska spowodowały, że w sieci nietrudno znaleźć ogłoszenia „opiekunka Niemcy potrzebna od zaraz”. Na wiele z nich odpowiadają Polki i Polacy, a nasi zachodni sąsiedzi chętnie korzystają z takiej międzynarodowej współpracy. Pracodawcy w Niemczech już od dawna borykają się z niedoborami „siły roboczej”, które wbrew stereotypom nie dotyczą wyłącznie pracowników niewykwalifikowanych lub o niskich kwalifikacjach. Poniżej przedstawiamy kilka grup zawodowych, których przedstawiciele najszybciej znajdą pracę w Niemczech. Przede wszystkim nasi zachodni sąsiedzi wciąż bardzo chętnie przyjmują osoby gotowe do pracy na produkcji. Jest to dość pojemna kategoria, obejmująca zarówno nieskomplikowane stanowiska pracy, jak i te wymagające większej wiedzy i doświadczenia. W pracy na produkcji pozytywne jest to, że nie zawsze trzeba znać język niemiecki. Podobnie jest w branży zawodowych kierowców oraz kurierów – kolejnej poszukiwanej grupy zawodowej. Tutaj także zdarzają się pracodawcy zatrudniający bez języka, choć podstawy niemieckiego na pewno rozszerzą nasze możliwości znalezienia fajnej pracy za dobrą płacę. Następną gałęzią gospodarki stale poszukującą rąk do pracy jest gastronomia i hotelarstwo. Jej cechą charakterystyczną jest to, że pracę dla siebie mogą w jej ramach znaleźć zarówno osoby wykwalifikowane i znające język niemiecki, jak i te bez specjalnego przygotowania i bez lub ze słabym niemiecki. Ci pierwsi mogą szukać ofert dla kucharzy lub recepcjonistów, ci drudzy jako pomoc kuchenna lub przy sprzątaniu. W Niemczech swoje miejsce pracy na pewno znajdą także wszystkie osoby z tzw. „fachem w ręku”. Budowlanka i pokrewne branże chętnie wchłonie każdą osobę z zawodem hydraulik, elektryk, tynkarz, monter czy płytkarz. Jeśli ma się takie zdolności warto także przemyśleć założenie własnej firmy remontowo-budowlanej. Dla kompetentnych fachowców nie braknie zleceń. Na koniec warto wspomnieć o jeszcze dwóch branżach, które wymagają dobrej lub doskonałej znajomości języka, a także – w odniesieniu do drugiej – bardzo szczególnych kwalifikacji. Pierwsza z nich to szeroko pojęta opieka nad dziećmi. W Niemczech stale poszukiwane są zarówno opiekunki, jak i osoby zatrudniane w żłobkach, przedszkolach czy szkołach. Druga to, także szeroko rozumiana, służba zdrowia. U naszych zachodnich sąsiadów panuje stały niedobór lekarzy, pielęgniarek, położnych, fizjoterapeutów czy ratowników medycznych. Wszystkie te zawody gwarantują bardzo dobre zarobki, ale tutaj konieczne jest formalne uznanie naszych kwalifikacji. Liczba osób w podeszłym wieku, seniorów potrzebujących wsparcia, z roku na rok jest w Niemczech coraz to wyższa. Wzrost ten dobrze widać w statystykach udostępnianych przez niemiecki urząd statystyczny. Najnowsze dane (podsumowujące 2017 rok) wskazują, że w tym czasie wsparcia w mniejszym lub większym zakresie potrzebowało aż 3,41 miliona osób. Jest to wzrost o niemal półtora miliona w porównaniu z 1999 roku, kiedy liczba starszych osób zależnych wynosiła 2,02 miliona oraz wzrost o niemal milion biorąc pod uwagę liczbę seniorów w 2011 roku, która wynosiła 2,5 miliona osób. Przyglądając się temu lawinowemu wręcz wzrostowi, a także biorąc pod uwagę niemiecką strukturę społeczną, śmiało można założyć, że liczba osób starszych wciąż będzie się powiększać. Wspomnianą powyżej liczbą osób starszych wymagających pomocy – przypomnijmy, że jest to obecnie co najmniej 3,41 miliona osób – zajmują się u naszych zachodnich sąsiadów domy opieki lub służby ambulatoryjne, czyli osoby, które w określonych dniach/godzinach odwiedzają seniorów w ich miejscach zamieszkania, aby wykonać konkretne czynności. Domów opieki jest w Niemczech 14 500, dochodzące służby ambulatoryjne (Pflegediensten) działają w ramach 14 100 podmiotów. Te pierwsze zatrudniają łącznie 764 648 osób (z czego na pełny etat jedynie 220 958 osób), w Pflegediensten pracuje 390 322 (z czego na pełny etat tylko 109 657 osób). Przy takiej skali osób niesamodzielnych, to wciąż bardzo mało. Na koniec jeszcze kilka danych procentowych. W Niemczech 24% osób starszych wymagających pomocy przebywa w domach opieki, łatwo więc wyliczyć, że 76% tej grupy mieszka w domach/mieszkaniach prywatnych, samodzielnie lub wspólnie z innymi członkami rodziny. Te 76% osób pozostających w swoich miejscach zamieszkania podzielić można jeszcze na dwie mniejsze podgrupy. 24,3% to osoby, do których przychodzą służby ambulatoryjne (w różnym, najczęściej niewystarczającym wymiarze czasu), natomiast 51,7% to seniorzy, którymi zajmuje się tylko i wyłącznie rodzina. Gdzie w tych wszystkich danych znajdziemy informacje dotyczące opiekunki osób starszych w Niemczech? Tu niestety odpowiedź nie jest prosta, a rzetelnych danych próżno szukać. Opiekunki w Niemczech z dużym prawdopodobieństwem można znaleźć gdzieś wśród tych 76% osób zależnych, które przebywają we własnych miejscach zamieszkania. Nie istnieje bowiem żaden obowiązek zgłaszania faktu zatrudnienia pomocy z zewnątrz, o pracy na czarno nie wspominając. Z naszego wieloletniego doświadczenia i znajomości branży wynika jedno – zawód opiekunki jest i długo będzie popularny, a poziom zapotrzebowania na osoby go wykonujące nie wykazuje żadnych tendencji spadkowych. Opierając się na naszym doświadczeniu, możemy powiedzieć, że w niemieckiej branży opiekuńczej pracują przede wszystkim kobiety w średnim wieku. Nie oznacza to jednak, że zawód ten jest zamknięty dla osób młodych lub dla mężczyzn – wręcz przeciwnie. U opiekunów wiek i płeć to nie najważniejsze cechy, wskazać można szereg innych, dużo bardziej pożądanych. Przede wszystkim osoby wykonujące zadania opiekunki powinny mieć w sobie dużo empatii, serca do osób słabszych, potrzebujących wsparcia i pomocy. Powinny rozumieć ich problemy i to, że czasem mogą być męczące lub mniej sympatyczne, co nie jest bezpośrednio związane z charakterem, ale z sytuacją życiową. Seniorzy często cierpią, odczuwają ból, trudno im pogodzić się z utratą niezależności czy też koniecznością wpuszczenia obcej jednak osoby do swojego domu rodzinnego. Dlatego właśnie w pracy opiekunki w Niemczech bardzo dobrze odnajdują się ciepłe i rodzinne Polki, które niejednokrotnie pełnią dla podopiecznych rolę niemalże przyszywanych córek. Powyżej wskazane cechy nie są jednak przypisane jedynie kobietom ani wyłącznie osobom w średnim wieku. W naszej praktyce niejednokrotnie mieliśmy do czynienia z osobami młodymi, które przykładowo rozpoczynały w Niemczech swoją karierę zawodową choćby po skończeniu kursu opiekuna medycznego. Panowie z kolei najlepiej radzą sobie z tymi podopiecznymi, którzy wymagają transferu lub czynności, do których przydaje się siła fizyczna, naturalnie przypisana bardziej mężczyznom niż kobietom. Zatem jeśli mamy w sobie empatię i dużo serca, to większość predyspozycji do wykonywania zawodu opiekuna osób starszych można uznać za obecne. Niewątpliwie jednak przyda się nam także trochę doświadczenia. Nie musi to być jednak praktyka zdobyta w zawodzie ani formalne wykształcenie opiekuna medycznego czy pielęgniarki. Wystarczy doświadczenie życiowe, którym legitymuje się bardzo wiele osób. Część z nich zdobywała umiejętności opiekuńcze podczas pomocy własnym, starszym rodzicom lub innym krewnym, część wspierała niesamodzielnych sąsiadów lub znajomych. Inni z kolei wiedzę czerpią z wychowywania dzieci, gdyż pomiędzy opieką nad seniorem a dzieckiem wbrew pozorom znaleźć można wiele podobieństw. Co więcej, nie wszyscy podopieczni to osoby, które potrzebują wsparcia wymagającego jakichś szczególnych umiejętności. Często seniorowi wystarczy podać rękę podczas wstawania, przytrzymać w łazience, pomóc w ubieraniu, a to na pewno nie wymaga ani formalnego wykształcenia, ani doświadczenia. W tym miejscu przypomnieć trzeba także, że opiekunka w Niemczech nie pełni funkcji opieki medycznej i nie wykonuje czynności medycznych, ale przede wszystkim zajmuje się pomocą w czynnościach dnia codziennego oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Zatem zdecydowana większość osób dorosłych jest w stanie poradzić sobie z takimi obowiązkami. Poza odpowiednimi cechami charakteru i choć minimalnym doświadczeniem, opiekunki osób starszych w Niemczech powinny znać język niemiecki – co najmniej w stopniu podstawowym. Spotykamy się co prawda z licznymi opiniami, że bez takich umiejętności także można pracować, ale naszym zdaniem jest to błędna opinia. Aby tego dowieść, zachęcamy do wyobrażenia sobie sytuacji, kiedy to my poszukujemy kogoś, kto pomoże nam w opiece nad własnymi rodzicami. Czy aby na pewno chcielibyśmy, żeby była to osoba nieznająca języka polskiego? Taka, która nie może opowiedzieć nam o samopoczuciu mamy lub taty? Która, porozumiewa się tylko za pomocą gestów? W końcu taka, która nie będzie mogła wytłumaczyć lekarzowi pogotowia, jakie objawy ma senior, a tym samym nie będzie mogła udzielić dostosowanej do sytuacji pierwszej pomocy? Odpowiedź wydaje się raczej jasna. Co więcej, opiekunka w Niemczech powinna znać język nie tylko ze względu na podopiecznego, ale także dla samej siebie i to co najmniej z trzech powodów. Po pierwsze, opiekun z niemieckim ma możliwość wyboru z dużo większej liczby ofert pracy i dostosowania zlecenia do własnych preferencji, np. w kwestii zakresu obowiązków czy regionu Niemiec. Po drugie, osoba taka więcej zarabia – im lepszy niemiecki, tym wyższe wynagrodzenie. Po trzecie, znajomość języka wpływa na nasze samopoczucie i pewność siebie. Doskonale poradzimy sobie w każdej sytuacji, możemy zawierać nowe znajomości albo po prostu ucinać sobie niezobowiązujące pogawędki z sąsiadami, a to zawsze miłe! Niestety często zdarza się, że osoby zainteresowane pracą w opiece w Niemczech posiadają odpowiednie doświadczenie lub nawet kierunkowe wykształcenie, a także chęci i charakter, który odpowiada stawianym wymaganiom, ale nie znają języka niemieckiego w żadnym, nawet najmniejszym stopniu. Kandydaci w takiej sytuacji mają kilka możliwości. Najlepszym rozwiązaniem będzie udział w kursie języka niemieckiego od podstaw. Niektóre z agencji i firm opiekuńczych oferują możliwość wykształcenia potrzebnych umiejętności przed wyjazdem podczas szkoleń stacjonarnych lub online. Kiedy już opanujesz język w stopniu co najmniej podstawowym, będzie Ci znacznie łatwiej znaleźć pracę w charakterze opiekunki na terenie Niemiec. Młodzi ludzie w Niemczech, którzy chcą związać swoją karierę zawodową z służbą zdrowia i decydują się na podjęcie nauki na kierunku pielęgniarstwo, muszą liczyć się z co najmniej trzyletnią nauką. Piszemy co najmniej, gdyż u naszych zachodnich sąsiadów istnieje także możliwość kształcenia w niepełnym wymiarze godzin, ale wtedy trwa ono odpowiednio dłużej. Opcja nauki w mniejszym wymiarze godzin lecz przez dłuższy czas jest dobrym wyborem dla tych osób, które chcą łączyć naukę z pracą zawodową, a pielęgniarstwo traktują jako przekwalifikowanie się lub podniesienie swoich dotychczasowych kwalifikacji zawodowych. W ramach swojej nauki przyszłe pielęgniarki i przyszli pielęgniarze łączą teorię z praktyką. Pełna ścieżka obejmuje 2100 godzin nauki w ramach pielęgniarskiej szkoły zawodowej oraz 2500 godzin praktyki. Zajęcia praktyczne odbywają się w placówkach szeroko rozumianej służby zdrowia. Mogą być to bowiem zarówno szpitale, jak i na przykład domy opieki. Ta druga opcja jest odpowiednia szczególnie dla tych osób, które chcą specjalizować się w pielęgniarstwie geriatrycznym, czyli zdobyć dyplom Altenpfleger lub Altenpflegerin, w zależności od płci. Jak widać po liczbie godzin, praktyczne kształcenie pielęgniarek i pielęgniarzy jest w Niemczech ważniejsze, niż czysta teoria. Pozwala ona nauczyć się wykonywania poszczególnych czynności, a także przekonać się, czy wybrana ścieżka zawodowa jest dla nas odpowiednia. Trzyletnie kształcenie pielęgniarek i pielęgniarzy, od 2020 roku, jest podzielone na dwie części. Pierwsza z nich trwa dwa lata i jest wspólna dla wszystkich „rodzajów” niemieckich pielęgniarek. Na tym etapie wspólnie uczą się zarówno osoby, które w przyszłości chcą zajmować się osobami starszymi, jak i pielęgniarki pracujące w służbie zdrowia oraz pielęgniarki pediatryczne. Po dwóch latach każda osoba wybiera specjalizację i przez ostatni rok nauki kształci się już tylko w jednej, wybranej przez siebie dziedzinie. Po zakończeniu etapu nauki, bez względu na wybraną specjalizację, każda osoba zobowiązana jest do zdania egzaminu państwowego.